Όπως ξέρουμε, η ιστορική πορεία των πολεμικών τεχνών είναι άμεσα συνυφασμένη με το βουδισμό ζεν, αφού ξεκίνησαν από τη μονή Σαολίν και -σύμφωνα με την παράδοση- τον ίδιο τον Μποντιντάρμα, πρώτο πατριάρχη του βουδισμού ζεν. Για τους βουδιστές λοιπόν, η άσκηση στις πολεμικές τέχνες έχει θρησκευτική σημασία. Μπορούμε επομένως με ασφάλεια να υποθέσουμε πως ταυτόχρονα με την εισαγωγή του βουδισμού ζεν στα νησιά Ryu Kyu (σύμπλεγμα νησιών στο οποίο κεντρικό νησί είναι η Οκινάβα) και την Ιαπωνία μεταφυτεύθηκαν και οι κινεζικές πολεμικές τέχνες. Δεν μπορούμε όμως καν να υποθέσουμε πια μορφή πήραν στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης είναι άγνωστο το κατά πόσο αυτές οι τέχνες έγιναν γνωστές σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού της Οκινάβα ή έστω στις ανώτερες τάξεις ή απλά έμειναν πίσω από τα τείχη των μοναστηριών. Ακόμη, είναι βέβαιο, πως και πριν από την εισαγωγή των βουδιστικών πολεμικών τεχνών, οι κάτοικοι των νησιών Ρίου Κίου θα πρέπει να είχαν τις δικές τους μεθόδους πάλης και αυτοάμυνας (όλοι ανεξαιρέτως οι αρχαίοι λαοί είχαν). Τι μορφή είχαν όμως αυτές οι μέθοδοι και το κατά πόσο ήταν συστηματοποιημένες σε μια συμπαγή "τέχνη", επίσης δεν το γνωρίζουμε.
Πάντως, το ότι τελικά αυτές οι ντόπιες μορφές πάλης αναμείχθηκαν με τις κινεζικές πολεμικές τέχνες, ανεξάρτητα απ΄το κατά πόσο συνέβαλαν σ'αυτό τα βουδιστικά μοναστήρια, είναι βέβαιο. Γιατί απλούστατα, τα νησιά Ρίου Κίου είχαν εμπορικές και άλλες σχέσεις με την Κίνα από αρχαιοτάτων χρόνων. Αν λάβουμε υπόψη μας πως η διείσδυση του κινεζικού πολιτισμού, ιδιαίτερα κατά τη δυναστεία των Τανγκ (618-907μχ) ήταν εντονότατη σε ολόκληρη την Ιαπωνία, μπορούμε να αναλογιστούμε σε ποιό βαθμό είχε φτάσει η κινεζική επίδραση στα νησιά Ρίου Κίου, που λόγω της γεωγραφικής τους θέσης (είναι πολύ πιο κοντά στην Κίνα παρά στην Ιαπωνία) είχαν περισσότερες σχέσεις με την Κίνα παρά με την Ιαπωνία. Οι σχέσεις αυτές έγιναν ακόμη στενότερες όταν κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα τα νησιά Ρίου Κίου περιήλθαν στην κατοχή της Κίνας. Τότε εγκαταστάθηκαν εκεί εντεταλμένοι του Κινέζου αυτοκράτορα με τους ακολούθους τους. Είναι πολύ πιθανό από αυτούς να προήλθε μια πιο συστηματική διείσδυση των κινεζικών πολεμικών τεχνών στο λαό της Οκινάβα.
Η συστηματοποίηση ωστόσο του καράτε με τη μορφή και το χαρακτήρα που ήρθε ως τις μέρες μας και που το διαφοροποιούν από όλες τις άλλες πολεμικές τέχνες, άρχισε απ'ότι φαίνεται τον 15ο και 16ο αιώνα. Η διαμόρφωσή του αυτή οφείλεται κυρίως στις πολιτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα τότε στα νησιά Ρίου Κίου. Το 1429 τα νησιά Ρίου Κίου που μέχρι τότε ήταν χωρισμένα σε τρία εμπόλεμα βασίλεια ( Τσούζαν, Νάνζαν, Χόκουζαν ) ενοποιούνται από τον βασιλιά του Τσούζαν, τον Σο Χασί. Αργότερα, το 1477, ο βασιλιάς Σόσιν, συνεχιστής της δυναστείας του Σο Χασί, εξέδωσε διάταγμα με το οποίο απαγόρευσε στους κατοίκους των Ρίου Κίου την κατοχή οποιουδήποτε όπλου καθώς και την άσκηση πολεμικών τεχνών. Η απαγόρευση αυτή ίσχυσε μέχρι το 1609 όταν ο τότε βασιλάς των Ρίου Κίου βρέθηκε σε εμπόλεμη κατάσταση με τον Σιμάζου, νταϊμιο της επαρχίας Σατσούμα. Για το λόγο αυτό ο επαγγελματικός στρατός δεν επαρκούσε και έτσι οπλίστηκε και εφεδρικός στρατός από κατοίκους των Ρίου Κίου. Ο Σατσούμα όμως τελικά νίκησε και ως νέος κυρίαρχος των Ρίου Κίου εξέδωσε νέο διάταγμα απαγόρευσης κατοχής όπλων και άσκησης πολεμικών τεχνών. Η απαγόρευση αυτή ίσχυε τυπικά, ως την αρχή του 20ου αιώνα.
Αυτές οι απαγορεύσεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των πολεμικών τεχνών της Οκινάβα. Σε εποχές που οι έννοιες του "νόμου" και της "τάξης" ήταν τελείως άγνωστες και που η φρούρηση των χωρικών από τους διαφόρων ειδών κακοποιούς δεν ήταν καν μέσα στις έννοιες των τοπικών αρχόντων, η ικανότητα αυτοάμυνας για τους απλούς ανθρώπους ήταν πραγματικά ζήτημα ζωής και θανάτου. Έτσι, μην έχοντας άλλη επιλογή αφού τους απαγορεύθηκε να φέρουν όπλα, οι κάτοικοι της Οκινάβα ανέπτυξαν ως την τελειότητα την τέχνη της αυτοάμυνας με άδεια χέρια. Ακόμα και σ'αυτήν όμως έπρεπε να εξασκούνται με απόλυτη μυστικότητα, αφού απαγορευόταν η άσκηση κάθε είδους πολεμικών τεχνών. Γι αυτό, ήταν αναγκασμένοι όχι μόνο να εξασκούνται νύχτα, αλλά και να κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της εξάσκησης μόνοι τους, αφού η δυνατότητα άσκησης μαζί με το δάσκαλο και άλλους μαθητές ήταν πραγματικά πολύ περιορισμένη. Επίσης, έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος "κάλυψης" της άσκησης στο καράτε, από "αδιάκριτα" μάτια (το επάγγελμα του "χαφιέ" είναι ίσως το αρχαιότερο του κόσμου!), αναμείχθηκαν λοιπόν οι κινήσεις του καράτε με κινήσεις τοπικών λαϊκών χορών.
Τα παραπάνω εξηγούν τις ιδιαιτερότητες της τέχνης του καράτε όπως έφθασε ως τις μέρες μας: τα ΚΑΤΑ αναπτύχθηκαν ως την τελειότητα αφού αναγκαστικά έγιναν ο πυρήνας της εκπαίδευσης στο καράτε. Τεχνικές που απαιτούν πολύωρη εξάσκηση με αντίπαλο, υπό την επίβλεψη δασκάλου, όπως π.χ. πολύπλοκα κλειδώματα και λαβές, απαλείφθηκαν. Το καράτε αναγκαστικά εστίασε την προσοχή του στις τεχνικές χτυπημάτων και τις τελειοποίησε σε τέτοιο βαθμό ώστε, έφτασε στο σημείο να θεωρείται ως τέχνη "του ενός χτυπήματος"! Για αυτό το λόγο (επειδή δηλαδή σε μάχη μεταξύ δυο καρατέκα δεν υπήρχε δεύτερη ευκαιρία, όποιος δέχοταν το πρώτο χτύπημα ήταν από βαριά τραυματίας έως νεκρός) τελειοποιήθηκαν στο έπακρο και οι τεχνικές άμυνας, αποκρούσεις και αποφυγές. Η ανάμειξη τέλος των διαφόρων κάτα του καράτε με τους λαϊκούς χορούς της Οκινάβα, προφανώς συνέβαλε στην αναμφισβήτητη αισθητική του τελειότητα: την απόλυτη αρμονία των κινήσεων και την εξαιρετική αίσθηση του ρυθμού.
Σε σχέση τώρα με το ζήτημα της καταγωγής του καράτε και της σχέσης του με τις κινεζικές πολεμικές τέχνες, ο Γκιτσίν Φουνακόσι στο βιβλίο του "karate do: my way of life", μας δίνει κάποιες εξαιρετικής σημασίας πληροφορίες:
"Στη Οκινάβα τα παλιά χρόνια, υπήρχαν όπως ξέρουμε δυο διαφορετικές σχολές (στυλ) καράτε: οι Ναβάτε και Σούριτε. Λέγεται πως αυτές οι δυο σχολές συνδέονται με τις δυο σχολές κινέζικης πυγμαχίας (Κέμπο) που ονομάζονται Γουντάνγκ και Σορίντζι Κέμπο και οι οποίες ήκμασαν κατά τη διάρκεια των δυναστειών Γιουάν (1271-1368), Μινγκ(1368-1644) και Τζιν (1115-1234). Η ίδρυση της σχολής Γουντάνγκ αποδίδεται στον Ταοϊστή μοναχό Τζανγκ Σαν Φενγκ ενώ ιδρυτής της σχολής Σορίντζι είναι κατά την παράδοση ο ίδιος ο Μποντιντάρμα, ο ιδρυτής του βουδισμού ζεν.....
Σύμφωνα πάντα με την παράδοση, η σχολή Γουντάνγκ πήρε το όνομά της από το κινεζικό βουνό στο οποίο μόναζε ο ιδρυτής της, ενώ η λέξη Σορίντζι είναι η ιαπωνική προφορά για το ναό Σαολίν....Ότι κι αν δεχτούμε πάντως από την παράδοση ως ιστορικό γεγονός, δεν υπάρχει αμφιβολία πως η κινέζικη πυγμαχία διέσχισε πράγματι τη θάλασσα και έφθασε ως την Οκινάβα όπου συγχωνεύτηκε με τις ντόπιες μορφές πάλης για να σχηματίσει τη βάση αυτού που σήμερα γνωρίζουμε ως καράτε."
Η εξαιρετικής σημασίας πληροφορία στα παραπάνω, είναι η σύνδεση, κατά την παράδοση, με τη σχολή (σύστημα, στυλ) κινεζικής πυγμαχίας Γουντάνγκ την οποία ίδρυσε ο Ταοϊστής μοναχός Τζανγκ Σαν Φενγκ. Αυτό το στυλ ήταν ένα από τα λεγόμενα "εσωτερικά" ή "μαλακά" στυλ, κάτι σαν το σημερινό Τάε Τσι (πολλοί μάλιστα θεωρούν πως είναι ο άμεσος πρόγονος του Τάε Τσι). Επομένως το καράτε δεν διαμορφώθηκε μόνο από τα "σκληρά" στυλ των κινέζικων wu shu, αλλά απορόφησε και τη γνώση των "μαλακών" ή "εσωτερικών" στυλ. Αυτό βέβαια είναι φανερό και από την εκτέλεση των ΚΑΤΑ.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, η απαγόρευση στην άσκηση του καράτε ενώ τυπικά ήταν ακόμη σε ισχύ, είχε χαλαρώσει υπερβολικά. Η άσκηση σε αυτό γινόταν βέβαια ακόμη τη νύχτα, ήταν όμως πολύ δημοφιλές και δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις δημοσίων επιδείξεων ακόμη και μπροστά σε επισήμους και κρατικούς αξιωματούχους. Μια τέτοια επίδειξη πραγματοποίησε το 1902 ο Γκιτσίν Φουνακόσι (που στο επάγγελμα ήταν δάσκαλος δημοτικού σχολείου – επαγγελματίες καθηγητές καράτε δεν υπήρχαν τότε) κατά την επίσημη επίσκεψη στην Οκινάβα του περιφερειακού σχολικού επιθεωρητή. Αυτός, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από το καράτε ώστε συνέταξε μια αναφορά προς το υπουργείο παιδείας, στην οποία εισηγούταν την ένταξη του καράτε στο πρόγραμμα των δημοσίων σχολείων της Οκινάβα. Έτσι, από τις αρχές του 20ου αιώνα, το καράτε όχι μόνο έγινε νόμιμο αλλά και διδασκόταν στα δημόσια σχολεία. Τότε ήταν που ο δάσκαλος Ιτόσου (από τους μεγαλύτερους δασκάλους του καράτε και δάσκαλος του Γκιτσίν Φουνακόσι) έφτιαξε τα Heian Kata, πέντε περίφημα κάτα στα οποία παρουσιάζονται με απλοτητα οι βασικές αρχές του καράτε ντο. Τα Heian Kata λόγω του προοδευτικού βαθμού δυσκολίας τους, είναι ιδανικά για τη διδασκαλία των βασικών αρχών του καράτε σε αρχάριους και φτιάχτηκαν ακριβώς για να εισαχθούν στις βασικές έννοιες της τέχνης οι μαθητές των δημοτικών σχολείων της Οκινάβα. Από τότε μέχρι σήμερα τα Heian Kata είναι αυτά στα οποία στηρίζεται η διδασκαλία του καράτε σε αρχάριους μαθητές (για τα πρώτα 2 χρόνια περίπου) σε όλα ανεξαιρέτως τα στυλ καράτε (και στα κορεάτικα στυλ).
Το τεράστιο άλμα όμως για το καράτε ντο, έγινε το 1922 όταν παρουσιάστηκε για πρώτη φορά εκτός Οκινάβα, στην πρώτη εθνική αθλητική επίδειξη που έγινε στο Τόκιο, υπό την αιγίδα του υπουργείου παιδείας της Ιαπωνίας. Την ιστορική αυτή επίδειξη πραγματοποίησε ο Γκιτσίν Φουνακόσι, που εκείνη την εποχή ήταν πρόεδρος του "Συνδέσμου για την Ανάπτυξη των Πολεμικών Τεχνών της Οκινάβα". Η επίδειξη είχε τόσο μεγάλη επιτυχία που ο Φουνακόσι αποφάσισε να μείνει στο Τόκιο αντί να επιστρέψει στην Οκινάβα, ακριβώς γιατί δεχόταν από παντού αιτήσεις για διδασκαλία, επιδείξεις και σεμινάρια. Αξίζει να σημειωθεί πως ο πρώτος μαθητής του Φουνακόσι στο Τόκιο ήταν ο ίδιος ο Τζιγκόρο Κάνο, αναμορφωτής του Ζίου Ζίτσου, ιδρυτής του αθλήματος του Τζούντο και της ένωσης Τζούντο "Κόντοκαν" (η οποία μέχρι και σήμερα είναι η παγκόσμια κεφαλή του Τζούντο). Μαζί με τον Κάνο διδάχτηκαν καράτε από τον Φουνακόσι και πολλά στελέχη του "Κόντοκαν".
Στα επόμενα χρόνια η ανάπτυξη του καράτε ήταν τεράστια. Είναι η θρυλική "εποχή των πανεπιστημίων" που ο Φουνακόσι ιδρύει Ντότζο στα πανεπιστήμια του Τόκιο και άλλων πόλεων, στα οποία βάζει ως δασκάλους προχωρημένους μαθητές του και περιοδικά τα επισκέπτεται και ο ίδιος για να διδάξει. Η τεράστια ανάπτυξη του καράτε έφερε στην Ιαπωνία από την Οκινάβα και άλλους μεγάλους δασκάλους της τέχνης, όπως οι Μαμπούνι και Μιγιάγκι. Το 1936 ιδρύεται στο Τόκιο από τον Φουνακόσι το θρυλικό ντότζο "Σότοκαν". Μέχρι την έναρξη του πολέμου το καράτε είχε ήδη διαδωθεί σε όλη την Ιαπωνία αλλά και στην Κορέα που τότε ήταν υπό Ιαπωνική κατοχή.
Μετά τον πόλεμο και την κατοχή της Ιαπωνίας από τους Αμερικάνους, το καράτε είχε την ευκαιρία του για παγκόσμια διάδοση. Ο αμερικάνικος στρατός έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για αυτή την τέχνη και εκπαιδευόταν σε αυτή όχι μόνο οι Αμερικάνοι στρατιώτες και αξιωματικοί που υπηρετούσαν στην Ιαπωνία, αλλά και ειδικά κλιμάκια αξιωματικών από την Αμερική που επισκέπτονταν την Ιαπωνία ακριβώς για να γνωρίσουν το καράτε και να το διδάξουν έπειτα στον αμερικανικό στρατό. Έτσι το καράτε διαδόθηκε πολύ γρήγορα στην Αμερική. Το 1953 που ιδρύθηκε η "Japan Karate Association" το ενδιαφέρον για το καράτε παγκόσμια ήταν ήδη πολύ μεγάλο. Η "Japan Karate Association" υπήρξε ο αρχιτέκτονας και εκτελεστής της παγκόσμιας διάδοσης του καράτε: στο αρχηγείο της οργάνωσης στο Τόκυο εκπαιδεύονταν εντατικά οι πιο ταλαντούχοι καρατέκα της Ιαπωνίας, όχι μόνο στο καράτε αλλά και σε τεχνικές επικοινωνίας, διδασκαλίας, διοίκησης κλπ. Κατόπιν αποστέλλονταν στο εξωτερικό για να εργαστούν για τη διάδοση της τέχνης.
Την τακτική της "Japan Karate Association" ακολούθησαν και άλλες οργανώσεις. Τα αποτελέσματα ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιητικά, αφού σήμερα το Καράτε είναι αναμφισβήτητα η πιο διαδεδομένη πολεμική τέχνη. Και είναι πράγματι εντυπωσιακό το πως η τέχνη που για αιώνες ασκούταν περιορισμένα σε ένα μικρό νησάκι (και εκεί κρυφά), σε λιγότερο από πενήντα χρόνια κατέκτησε ολόκληρο τον κόσμο!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου